1. Ung thư là gì?
Ung thư là một nhóm lớn các bệnh xảy ra khi các tế bào bất thường phân chia nhanh chóng và có thể lây lan sang các mô và cơ quan khác. Những tế bào phát triển nhanh chóng này có thể gây ra khối u. Chúng phá vỡ chức năng bình thường của cơ thể.
2. Điều gì gây ra ung thư
Nguyên nhân chính của ung thư là đột biến, hoặc thay đổi DNA trong các tế bào của bạn. Đột biến gen có thể được di truyền. Chúng cũng có thể xảy ra sau khi sinh do các tác động từ môi trường.
Những nguyên nhân bên ngoài này, được gọi là chất gây ung thư, có thể bao gồm:
- Các chất gây ung thư vật lý như bức xạ và tia cực tím (UV)
- Các chất gây ung thư hóa học như khói thuốc lá, amiăng, rượu, ô nhiễm không khí, thực phẩm và nước uống bị ô nhiễm
- Các chất gây ung thư sinh học như virus, vi khuẩn và ký sinh trùng
- Theo WHO, khoảng 33% tử vong do ung thư có thể là do thuốc lá, rượu, chỉ số khối cơ thể cao (BMI), ít tiêu thụ trái cây và rau quả và vận động thể chất không đủ.
3. Ung thư phát triển và lây lan như thế nào
Phân chia tế bào bất thường
Các tế bào bình thường trong cơ thể bạn phát triển và phân chia. Mỗi người có một vòng đời được xác định bởi loại tế bào. Khi các tế bào bị hư hại hoặc chết đi, các tế bào mới thay thế chúng. Nhưng Ung thư đã phá vỡ quá trình này và khiến các tế bào phát triển bất thường. Nó được gây ra bởi những thay đổi hoặc đột biến trong DNA của tế bào.
DNA trong mỗi tế bào có hướng dẫn cho tế bào phải làm gì và làm thế nào để phát triển và phân chia. Đột biến có thể xảy ra thường xuyên trong DNA, nhưng thường được các tế bào sửa những sai lầm này. Khi một lỗi không được sửa chữa, một tế bào có thể trở thành ung thư. Đột biến có thể gây ra các tế bào nên được thay thế để tồn tại thay vì chết và các tế bào mới hình thành khi chúng không cần thiết. Những tế bào bổ sung này có thể phân chia không kiểm soát, khiến các khối u hình thành.
Hình thành khối u
Các khối u có thể gây ra các vấn đề sức khỏe, tùy thuộc vào nơi chúng phát triển trong cơ thể. Không phải tất cả các khối u là ung thư. Các khối u lành tính là không ung thư và không lan sang các mô gần đó. Nhưng đôi khi, các khối u có thể phát triển lớn và gây ra vấn đề khi chúng lấn vào các cơ quan và mô lân cận. Và các khối u ác tính là ung thư có thể xâm chiếm các bộ phận khác của cơ thể.
Di căn
Một số tế bào ung thư cũng có thể lây lan qua hệ thống máu hoặc bạch huyết đến các khu vực xa của cơ thể. Điều này được gọi là di căn. Ung thư đã di căn được coi là nặng hơn so với những người không có. Ung thư di căn thường khó điều trị và gây tử vong cao hơn.
4. Cách điều trị
Điều trị ung thư có thể bao gồm các lựa chọn khác nhau, tùy thuộc vào loại ung thư và mức độ tiến triển của nó.
- Điều trị cục bộ. Điều trị cục bộ thường liên quan đến việc sử dụng các phương pháp điều trị như phẫu thuật hoặc xạ trị tại chỗ tại một khu vực cụ thể của cơ thể hoặc khối u.
- Điều trị toàn thân. Phương pháp điều trị thuốc hệ thống, như hóa trị, liệu pháp nhắm mục tiêu và liệu pháp miễn dịch, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể.
- Điều trị giảm nhẹ. Chăm sóc giảm nhẹ liên quan đến việc giảm các triệu chứng sức khỏe liên quan đến ung thư, chẳng hạn như khó thở và đau.
Các phương pháp điều trị ung thư khác nhau thường được sử dụng cùng nhau để loại bỏ hoặc phá hủy càng nhiều tế bào ung thư càng tốt.
Các loại điều trị phổ biến nhất là:
Phẩu thuật
Phẫu thuật loại bỏ càng nhiều ung thư càng tốt. Phẫu thuật thường được sử dụng kết hợp với một số liệu pháp khác để đảm bảo tất cả các tế bào ung thư đã biến mất.
Hóa trị
Hóa trị là một hình thức điều trị ung thư tích cực sử dụng các loại thuốc độc hại cho các tế bào để tiêu diệt nhanh chóng các tế bào ung thư. Nó có thể được sử dụng để thu nhỏ kích thước của một khối u hoặc số lượng tế bào trong cơ thể bạn và giảm khả năng ung thư lan rộng.
Xạ trị
Xạ trị sử dụng các chùm bức xạ tập trung, mạnh mẽ để tiêu diệt các tế bào ung thư. Liệu pháp xạ trị được thực hiện bên trong cơ thể của bạn được gọi là liệu pháp điều trị bằng phương pháp xạ trị được thực hiện bên ngoài cơ thể của bạn được gọi là bức xạ chùm tia bên ngoài.
Cấy ghép tế bào gốc
Điều trị này sửa chữa tủy xương bị bệnh với các tế bào gốc khỏe mạnh. Tế bào gốc là các tế bào không phân biệt có thể có nhiều chức năng. Những cấy ghép này cho phép các bác sĩ sử dụng liều hóa trị cao hơn để điều trị ung thư. Một ghép tế bào gốc thường được sử dụng để điều trị bệnh bạch cầu.
Liệu pháp miễn dịch
Liệu pháp miễn dịch sử dụng hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn để tấn công các tế bào ung thư. Những liệu pháp này giúp các kháng thể của bạn nhận ra bệnh ung thư, vì vậy chúng có thể sử dụng hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể bạn để phá hủy các tế bào ung thư.
Liệu pháp Hocmone
Liệu pháp hormone loại bỏ hoặc ngăn chặn các hormone thúc đẩy một số bệnh ung thư để ngăn chặn các tế bào ung thư phát triển. Liệu pháp này là một phương pháp điều trị phổ biến cho các bệnh ung thư có thể sử dụng hormone để phát triển và lây lan, chẳng hạn như một số loại ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt.
Liệu pháp nhắm mục tiêu
Điều trị bằng thuốc mục tiêu sử dụng thuốc để can thiệp vào một số phân tử giúp các tế bào ung thư phát triển và tồn tại. Xét nghiệm di truyền có thể tiết lộ nếu bạn đủ điều kiện cho loại trị liệu này. Nó có thể phụ thuộc vào loại ung thư bạn có và các đột biến gen và đặc điểm phân tử của khối u của bạn.
Thử nghiệm lâm sàng
Các thử nghiệm lâm sàng điều tra những cách mới để điều trị ung thư. Điều này có thể bao gồm thử nghiệm hiệu quả của các loại thuốc đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) phê duyệt nhưng cho các mục đích khác. Nó cũng có thể bao gồm thử thuốc mới. Các thử nghiệm lâm sàng có thể cung cấp một lựa chọn khác cho những người có thể chưa thấy mức độ thành công mà họ muốn với các phương pháp điều trị thông thường. Trong một số trường hợp, điều trị này có thể được cung cấp miễn phí.
Phương pháp thay thế hay hỗ trợ điều trị
Phương pháp thay thế hay hỗ trợ điều trị có thể được sử dụng để bổ sung cho một hình thức điều trị khác. Nó có thể giúp giảm các triệu chứng ung thư và tác dụng phụ của điều trị ung thư, chẳng hạn như buồn nôn, mệt mỏi và đau.
Phương pháp thay thế hay hỗ trợ điều trị cho bệnh ung thư bao gồm: châm cứu, yoga, massage, thiền, kỹ thuật thư giãn.
5. Phòng ngừa
Biết các yếu tố góp phần gây ung thư có thể giúp bạn sống một lối sống làm giảm nguy cơ ung thư.
Các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ phát triển ung thư có thể bao gồm:
- Tránh thuốc lá và khói thuốc.
- Hạn chế lượng thịt chế biến tiêu thụ của bạn.
- Ăn một chế độ ăn uống tập trung chủ yếu vào thực phẩm từ thực vật, protein nạc và chất béo lành mạnh.
- Tránh rượu hoặc uống trong chừng mực.
- Duy trì trọng lượng cơ thể vừa phải.
- Thực hiện hoạt động thể chất vừa phải thường xuyên từ 150 đến 300 phút mỗi tuần.
- Bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời bằng cách tránh phơi nắng trực tiếp và đeo kem chống nắng phổ rộng, mũ và kính râm.
- Tiêm vắc-xin chống nhiễm trùng virus có thể dẫn đến ung thư, chẳng hạn như viêm gan B và HPV.
Khám tổng quát định kỳ thường xuyên để có thể sàng lọc các loại ung thư khác nhau. Điều này làm tăng cơ hội điều trị ung thư càng sớm càng tốt.
Khánh Toàn (theo Healthline)
