Đặc điểm của mộc nhĩ
Mộc nhĩ (tai của gỗ) có tên gọi khác là nấm mèo, nấm tai mèo, hắc mộc nhĩ, mộc nhu, mộc nga, mộc tung, vân nhĩ. Tên khoa học là Uricularia auricula (L.) Underw, thuộc họ mộc nhĩ (Auriculariaceae).
 |
Mộc nhĩ là thực vật sống ký sinh trên các thân cành hay cây gỗ mục, có màu nâu, bề mặt trên nhẵn nhụi, mặt dưới có phủ một lớp lông tơ trắng. Mô nấm chứa chất keo và mặt sinh sản nhẵn hoặc nhăn, được phủ một lớp phấn trắng do các bào tử phóng ra khi nấm trưởng thành.
Dược liệu này được cho là có chất lượng tốt nhất khi mọc ở cây hòe, dướng, ruối, sắn, so đũa, đậu, sung, mít,… Ngoài việc thu hái tự nhiên, Nấm mèo còn được trồng ở thân cây mít, sắn và so đũa để thu hoạch làm thức ăn và dược liệu.
Mộc nhĩ thường được thu hái vào mùa hè và mùa thu. Sau khi thu hái thì rửa sạch, cắt bỏ phần bẩn dính vào giá thể rồi mang đi phơi khô.
Mộc nhĩ có chức năng tự sinh sản. Cơ quan sinh sản của mộc nhĩ là đảm đa bào, có hình chùy, nằm sâu bên trong chất keo. Một nấm có chứa một bào tử có cuống nhỏ, phát triển ở bên dưới kéo dài qua lớp bao nhầy và đến bề mặt của thể quả. Trên mỗi cuống nhỏ có một bào tử đảm. Mộc nhĩ thường dày khoảng 1 – 3 mm.
Thành phần hóa học
Trong 100g mộc nhĩ khô có chứa một số chất dinh dưỡng với hàm lượng cụ thể như sau: Năng lượng 293,1kcal, chất đạm 10,6g, chất béo 0,2g, đường 65g, sắt 185mg, canxi 375mg, phốt pho 201mg, carotene 0,03%mg, chất xơ 5,8g.
 |
Theo y học cổ truyền
Mộc nhĩ có vị ngọt, tính bình, quy vào hai kinh vị và đại tràng. Chủ trị mát máu, trị tràng phong, lỵ ra máu, đái rắt ra máu, băng huyết, rò rỉ máu ở các mao mạch nhỏ khó cầm như ở mắt, đường tiết niệu, đường ruột, trĩ lở… Tác dụng dưỡng huyết, thông mạch, bổ tim mạch, cầm chảy máu chảy rỉ rả. Ăn nhiều thì nhẹ mình, nhớ lâu, thông tuyến nước mắt.
Mỗi ngày có thể ăn từ 10g đến tối đa là 30g mộc nhĩ khô. Không nên ăn mộc nhĩ tươi, dễ bị dị ứng hoặc đau bụng.
Bài thuốc sử dụng mộc nhĩ
Tán ứ chỉ huyết, dùng cho phụ nữ bị băng huyết, rong kinh
Mộc nhĩ 60g, huyết dư thán 10g. Mộc nhĩ (sao), hai thứ tán bột, trộn đều, mỗi ngày uống 6-10g với nước ấm hoặc có pha một ít giấm thanh.
Giúp người suy nhược cơ thể, người bị thiếu máu
Mộc nhĩ 15g, hồng táo 30 quả. Hai thứ đem hầm nhừ, ăn trong ngày.
Phòng ngừa và điều trị đái tháo đường
Mộc nhĩ và bạch biển đậu, hai thứ bằng nhau, sấy khô tán bột, mỗi ngày uống 9g.
 |
Hỗ trợ người bị xuất huyết tử cung cơ năng và huyết áp cao
Mộc nhĩ 30g, đường đỏ 20g. Mộc nhĩ ngâm nước ấm, rửa sạch, nấu nhừ rồi cho đường đỏ vào, đánh nhuyễn, chia ăn 2 lần trong ngày.
Lợi thủy thông lâm, dùng cho người bị tiểu ra máu
Mộc nhĩ 30g, hoa hiên 120g, đường trắng vừa đủ. Hai thứ rửa sạch, nấu thành canh, chế thêm đường, ăn lúc nóng.
Điều trị người bị bệnh lý động mạch vành tim
Mộc nhĩ 6g, thịt lợn nạc 50g, phật thủ 9g, ý dĩ 20g. Mộc nhĩ ngâm nước ấm, rửa sạch, thịt lợn thái miếng, phật thủ thái phiến. Tất cả đem nấu thành canh ăn trong ngày.
Phòng bệnh và hỗ trợ điều trị bệnh huyết áp cao
Mộc nhĩ 5g, đậu phụ 200g. Hai thứ nấu thành canh ăn thường xuyên, hoặc mộc nhĩ 6g nấu với đường phèn lấy nước uống trước khi đi ngủ.
Trị chứng tiểu đêm, đi tiểu nhiều lần
Mộc nhĩ 30g, dạ dày lợn 1 cái. Mộc nhĩ ngâm nước ấm rửa sạch, dạ dày lợn làm sạch, hai thứ đem nấu chín, cho thêm gia vị, ăn trong ngày, dùng liên tục từ 3-5 ngày.
Chữa viêm phế quản mãn tính
Mộc nhĩ 20g, ngâm nước cho nở, rửa sạch, nấu cháo với gạo nếp và hạt sen, đường phèn.
 |
Hỗ trợ ho lâu ngày, cơ thể suy nhược, thổ huyết, kinh nguyệt không đều, huyết áp cao, bệnh mạch vành, xơ vữa động mạch, ung thư.
Mộc nhĩ 10g, đại táo 10g, gạo tẻ 150g, đường phèn vừa đủ. Mộc nhĩ ngâm nước ấm, rửa sạch. Đại táo bỏ hạt. Hai thứ đem nấu với gạo thành cháo, cho thêm đường phèn, chia ăn nhiều lần trong ngày.
Tư bổ can thận, kiện não ích trí.
Mộc nhĩ 60g, vừng đen 15g. Mộc nhĩ một nửa sao cháy, một nửa sao khô; vừng đen sao thơm. Tất cả tán vụn trộn đều, mỗi ngày lấy 6g hãm với 120ml nước sôi, uống thay trà.
Bổ thận chỉ huyết, dùng cho phụ nữ xuất huyết tử cung cơ năng.
Mộc nhĩ 30g, hồng táo 15g, đường phèn vừa đủ. Mộc nhĩ ngâm nước ấm cho nở, rửa sạch, đem hầm với hồng táo cho nhừ, gia thêm đường phèn vừa đủ, chia ăn 2 lần sáng và chiều.
Lưu ý khi sử dụng mộc nhĩ
Mặc dù mộc nhĩ có rất nhiều công dụng chữa bệnh và lành tính, tuy nhiên dược liệu này không được chỉ định cho một số nhóm đối tượng như người đại tiện thực, người viêm dạ dày mạn tính, viêm đại tràng hoặc đại tiện phân lỏng.
Ngoài ra, không dùng kết hợp mộc nhỉ với củ cải trắng, ốc bươu hay sử dụng sau khi ngâm nước quá lâu, bởi những điều này có thể gây ngộ độc.
Không ngâm mộc nhĩ khô bằng nước nóng mà phải ngâm bằng nước lạnh, không được ăn mộc nhĩ tươi. Không nên sử dụng mộc nhĩ cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
Cần tham khảo ý kiến bác sĩ khi sử dụng mộc nhĩ để chữa bệnh.
