Đặc điểm của húng chanh
Húng chanh còn có tên là rau thơm lông, rau tần, tần dày lá, rau thơm, dương tử tô.
Tên khoa học Coleus aromaticus Benth. (Coleus crassifolius Benth.). Thuộc họ Hoa môi Lamiaceae (Labitatae).
 |
Húng chanh là một loại cỏ, gốc hóa gỗ, có thể cao 25 – 75cm. Thân mọc đứng, có lông.
Lá húng chanh là bộ phận được sử dụng nhiều nhất, chúng có lông, mọng nước và có gân lá nổi rõ với các mép lá khía răng cưa rất rõ nét.
Hoa màu tía nhỏ, mọc thành hoa tự, tận cùng dài gồm các vòng hoa mọc sít nhau gồm 20-30 hoa.
Quả húng chanh rất nhỏ, có màu nâu. Mỗi quả chứa một hạt.
Thông thường, lá cây húng chanh được sử dụng làm thuốc điều trị bệnh.
Có thể thu hoạch lá húng chanh sau 1 tháng trồng. Sau khi hái chỉ cần bón phân và tưới nước đầy đủ, cây có thể cho lá quanh năm.
Cây húng chanh có nguồn gốc ở đảo Maluku, Indonesia, được trồng khắp nơi ở Việt Nam để lấy lá, có mùi thơm dễ chịu như mùi chanh, vị trước thơm sau hắc, mát. Dùng làm gia vị.
Tại các nước khác: Indonesia, Malaysia, Trung Quốc... thường chỉ dùng tươi. Hái lá hay cành non, rửa sạch mà dùng.
Cây húng chanh rất phổ biến tại Việt Nam, được khai thác dưới dạng thảo dược vừa được dùng như loài rau gia vị trong các bữa ăn thường ngày.
 |
Thành phần hóa học
Cây húng chanh có chứa hoạt chất màu đỏ colein và tinh dầu Carvacrol. Ngoài ra, húng chanh rất giàu hàm lượng beta carotene, vitamin A, B, C, K và acid ascorbic.
Theo y học cổ truyền
Cây húng chanh có vị cay, mùi thơm, tính ấm có thể sát khuẩn, tiêu đờm, làm thông cổ họng và tăng tiết mồ hôi.
Bài thuốc sử dụng húng chanh
Trị cảm cúm, cảm sốt, nhức đầu, nghẹt mũi, ho đờm
Lấy 15 – 20g húng chanh, giã vắt lấy nước cốt để uống, hoặc có thể cho thêm gừng, hành (mỗi loại 12g), nấu uống và xông cho ra mồ hôi.
Trị hen suyễn
Lá húng chanh 12g, lá tía tô 10g. Hai thứ rửa sạch, sắc uống. Khi uống thuốc nên kiêng các thức ăn chiên xào, thức uống lạnh, hải sản.
Trị ho
Hái vài lá húng chanh nhai, ngậm, rồi nuốt nước.
 |
Trị sốt cao không ra mồ hôi
Lấy 20g húng chanh, 15g lá tía tô, 5g gừng tươi (cắt lát mỏng), 15g cam thảo đất. Tất cả đem nấu lấy nước dùng lúc nóng ấm để cho ra mồ hôi.
Trị viêm họng, khản tiếng
Lấy 20g húng chanh rửa sạch, thái nhỏ. Cho vào chén rồi thêm 20g đường phèn, hấp cách thủy. Lọc lấy nước và uống từ từ. Sử dụng 3 – 5 ngày, mỗi ngày 1 lần.
Trị ho cho trẻ
Húng chanh kết hợp với lá hẹ, mật ong. Cả 3 thứ đem hấp, cho trẻ uống rất sạch miệng và đỡ ho.
Trị chảy máu cam
Lấy 20g húng chanh sắc chung với 10g hoa hòe sao đen, 15g lá trắc bá sao đen và 15g cam thảo đất. Uống thuốc sắc kết hợp với dùng lá húng chanh vò nát và nhét vào mũi mỗi khi bị chảy máu cam.
Trị cảm sốt, không ra mồ hôi
Lấy 20g lá húng chanh kết hợp với 15g cam thảo đất, 5g gừng và 15g tía tô. Sắc thuốc và uống.
Bị rắn, bò cạp cắn hoặc ong đốt
Dùng 20g lá húng chanh tươi, giã nát và đắp
 |
Chữa hôi miệng
Sử dụng lá húng chanh đã phơi khô, sắc lấy nước và ngậm 5 – 7 lần mỗi ngày.
Điều trị ho kéo dài kèm theo đờm
Sử dụng 15 – 16 lá húng chanh tươi, rửa sạch. Cho vào bát rồi thêm mật ong vào, đem hấp cách thủy. Lấy nước uống 2 lần mỗi ngày.
Chữa dị ứng da bằng húng chanh
Sắc 15g lá húng chanh khô với 2 bát nước. Thuốc cạn còn 1 bát, chia làm 3 phần và uống trong ngày. Bên cạnh đó, dùng lá húng chanh tươi giã nát, trộn thêm ít muối hạt và đắp lên vùng sưng tấy.
Lưu ý khi dùng lá húng chanh
Mặc dù lá húng chanh là một loại thảo dược rất tốt với sức khỏe nhưng tinh dầu thu được từ lá của nó có chứa estragole, nếu dùng đường uống trong thời gian dài có thể không tốt cho gan.
Mặt khác, chiết xuất từ tinh dầu hoặc tinh dầu húng chanh còn có nguy cơ làm chậm quá trình đông máu, làm trầm trọng hơn tình trạng rối loạn chảy máu. Cũng vì điều này mà các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên dùng lá húng chanh tối thiểu 2 tuần trước khi thực hiện phẫu thuật.
Chiết xuất từ lá húng chanh có thể làm hạ huyết áp, những người bị huyết áp thấp nên hạn chế dùng thảo dược này. Ngoài ra, một số tác động tiêu cực do việc lạm dụng lá húng chanh cũng cần được lưu tâm là:
Lông của lá húng chanh dễ gây kích ứng với những làn da nhạy cảm.
Phụ nữ đang cho con bú hoặc đang mang thai cần thận trọng khi dùng lá húng chanh để trị bệnh, để an toàn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Trước khi quyết định dùng loại lá này như một dạng thảo dược tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để có được những tư vấn hữu ích.
