ARV là thuốc kháng HIV (Antiretroviral drug), ARV ức chế sự nhân lên của vi rút, duy trì nồng độ vi rút trong máu ở mức thấp nhất có thể. Khi một người bị nhiễm HIV, HIV làm suy yếu hệ miễn dịch, do vậy nếu được điều trị bằng thuốc ARV, nồng độ vi rút trong máu thấp nên hệ miễn dịch vì thế mà không bị ảnh hưởng. Hầu hết người nhiễm HIV đang điều trị ARV hiện nay vẫn khỏe mạnh, lao động, học tập, có gia đình hạnh phúc, sinh con khỏe mạnh bình thường.
Thuốc ARV được chỉ định điều trị người nhiễm HIV
Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) chỉ định, liệu pháp kháng virus (ART) là phương pháp điều trị nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người HIV hiệu quả cần kết hợp các loại thuốc kháng virus AR). Bởi thuốc ARV sẽ ngăn chặn HIV sinh sôi và phá hủy các tế bào CD4 (tế bào bạch cầu trung gian) chống lại nhiễm trùng, làm tổn thương cơ thể.
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng: một người nhiễm HIV, được điều trị bằng thuốc kháng vi rút (ARV) và khi đạt tải lượng vi rút ở ngưỡng không phát hiện được trong máu thì nguy cơ lây truyền HIV sang người khác qua đường tình dục rất thấp từ không đáng kể đến không có nguy cơ. Không đáng kể ở đây được hiểu là: quá nhỏ bé hoặc không quan trọng, không đáng để xem xét hoặc không có ý nghĩa.
Tế bào CD4 là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch vì chúng chống lại virus, nhiễm trùng, từ đó giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm trùng đe dọa tính mạng và ung thư.
Khi phát hiện sớm HIV và bắt đầu dùng ARV ngay lập tức sẽ giúp người bệnh sống chung với HIV như một bệnh lý mạn tính.
Bên cạnh đó, những người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV có tuổi thọ cao hơn so với những người không dùng ARV.
Hơn nữa, nếu người bệnh dùng thuốc ARV một cách đều đặn, tải lượng virus sẽ rất thấp hoặc không phát hiện được, điều này có nghĩa là người bệnh sẽ không truyền HIV cho bạn tình và con cái trong quá trình mang thai, sinh nở và cho con bú.
Tải lượng vi rút không phát hiện được định nghĩa là khi có dưới 200 bản sao/ml máu. Điều này có ý nghĩa: một người nhiễm HIV được điều trị ARV khi có tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện sẽ vừa bảo vệ sức khoẻ cho người sống chung với HIV và ngăn ngừa lây nhiễm HIV sang bạn tình.
Nguyên tắc sử dụng thuốc ARV trong điều trị HIV
Theo PGS.TS. Bùi Khắc Hậu, nguyên giảng viên Bộ môn truyền nhiễm, Đại học Y Hà Nội, nguyên tắc quan trọng nhất khi điều trị HIV bằng thuốc ARV là tuân thủ chính xác về liều lượng và thời gian dùng thuốc đã được bác sĩ chỉ định.
Bên cạnh đó, người bệnh không được tự ý thay đổi các loại thuốc đã được chỉ định mà phải sử dụng đúng loại thuốc đó, ngay cả khi có thuốc khác cùng hoạt chất. Người bệnh cũng không được tự ý tùy tiện điều chỉnh liều lượng dùng thuốc, kể cả khi quên một liều thì cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ có thực hiện liều bổ sung hay không.
Khi uống thuốc ARV người bệnh bắt buộc phải uống cả viên, không được bẻ hay nghiền nhỏ.
Trong quá trình điều trị, người bệnh cần tuân thủ tái khám định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết nhằm theo dõi sức khỏe cũng như đánh giá hiệu quả điều trị của thuốc ARV để điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần thiết, giúp phát huy tối đa lợi ích của ARV.
Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV sau 12 tháng đạt 88%. Tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế (<1.000 bản sao/ml máu) đạt 96%, dưới ngưỡng phát hiện (200 bản sao/ml máu) đạt 94%. Với tải lượng vi rút như vậy sẽ không chỉ giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh mà còn góp phần giảm lây nhiễm HIV trong cộng đồng.
Như vậy, việc sử dụng thuốc ARV có thể giúp giảm tải lượng virus, chống nhiễm trùng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chúng có thể kiểm soát sự phát triển của virus, cải thiện hiệu quả hoạt động của hệ thống miễn dịch, làm chậm hoặc ngăn chặn các triệu chứng, ngăn ngừa lây truyền HIV cho người khác.
Đặc biệt, cần lưu ý, việc sử dụng thuốc ARV liều cao là cách tốt để ngăn ngừa sự kháng thuốc. Nhưng cần phải có sự cho phép và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ
Việc sử dụng thuốc ARV phải được điều chỉnh theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn:
Liều lượng thuốc ARV sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nhiễm virus trong cơ thể, số lượng tế bào CD4, các bệnh hoặc tình trạng sức khỏe khác mà người bệnh có thể đã mắc phải (bao gồm nhiễm trùng lao, bệnh thận, bệnh gan, viêm gan B…), các thuốc đang sử dụng hay các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc ARV...
Nếu liều lượng thuốc không đúng hay người bệnh không tuân thủ nguyên tắc điều trị như bỏ lỡ liều sẽ gây nguy cơ phát triển các chủng HIV kháng thuốc, giảm tác dụng của thuốc ARV và người nhiễm vẫn có thể lây truyền HIV cho người khác.
Nếu ngưng sử dụng thuốc ARV trong điều trị HIV/AIDS sẽ làm cho bệnh tiến triển nhanh hơn, nhanh chuyển sang giai đoạn AIDS và rút ngắn tuổi thọ của người bệnh.
(Nguồn: SKĐS, VACC, DAH)
