THỰC HIỆN ĐỒNG THỜI BẢO TỔN GIÁ TRỊ VÀ DUY TRÌ CHỨC NĂNG DI TÍCH
- Thực hiện đồng thời bảo tồn giá trị và duy trì chức năng của di tích. Bên cạnh việc đưa ra những giải pháp nhằm bảo tồn đặc điểm, các giá trị của di tích, các giải pháp can thiệp cần đảm bảo gia tăng độ ổn định, bền vững lâu dài cho di tích trong điều kiện bảo tồn, duy trì toàn vẹn công năng từng thành phần cấu thành (miếu, cầu) của di tích.
- Mọi hoạt động can thiệp đều được tính toán trên cơ sở tôn trọng lịch sử, đảm bảo tính khoa học và khách quan. Tu bổ phải đảm bảo giữ lại tối đa các dấu tích vật chất hiện hữu, xác thực hàm chứa các giá trị lịch sử văn hóa của di tích Chùa Cầu, qua đó, bảo tồn nguyên vẹn các giá trị kiến trúc, nghệ thuật đã tạo nên hình ảnh biểu tượng của Hội An. Hoạt động tu bổ cần được thực hiện với cách tiếp cận khoa học trong tính toán các giải pháp can thiệp, dựa trên cơ sở nghiên cứu đầy đủ, xác thực và các đánh giá khách quan, toàn diện về di tích.
- Bảo tồn kiến trúc gắn với tổng thể cảnh quan xung quanh. Việc tu bổ di tích Chùa Cầu được xem xét trong tổng thể, không tách rời việc tu bổ các thành phần kiến trúc của di tích với tôn tạo cảnh quan khu vực xung quanh.
- Giải quyết triệt để các vấn đề về kết cấu để đảm bảo sự ổn định lâu dài của di tích. Các giải pháp gia cố, bảo quản và tu bổ phải loại bỏ các yếu tố gây hại đến hệ khung gỗ, cấu trúc cơ bản của di tích và hệ thống nền móng chịu lực, bờ kè bảo vệ nhằm đảm bảo sự ổn định của tổng thể công trình. Cùng với đó là việc nghiên cứu bổ sung giải pháp gia cường kết cấu theo hướng giảm thiểu, cách ly những chấn động do hoạt động giao thông, kết hợp giải pháp điều tiết lưu lượng giao thông qua cầu phù hợp nhằm giảm thiểu tác động, ngăn ngừa ảnh hưởng xấu đến độ ổn định của kết cấu.
TUÂN THỦ THEO CÁC CÔNG ƯỚC, QUY ĐỊNH QUỐC TẾ
- Bảo tồn tối đa các yếu tố nguyên gốc cấu thành di tích (miếu, cầu, dòng chảy, các cấu trúc khảo cổ, thành phần giao thông gắn liền). Tôn trọng và giữ lại cho được sự hòa nhập của các thành phần kiến trúc thay thế và bổ sung qua các thời kỳ; tôn trọng thực thể khách quan và tuổi tác, niên đại, màu thời gian của công trình.
- Hạn chế tối đa sự can thiệp không cần thiết, tránh làm thay đổi những đặc điểm cơ bản tạo nên các giá trị của di tích. Trong trường hợp buộc phải can thiệp, ưu tiên bảo quản, gia cường trước khi áp dụng các giải pháp tu bổ, tôn tạo, phục hồi; sử dụng chủ yếu các thủ pháp và kỹ thuật tu sửa truyền thống, đặc biệt tuân thủ thuộc tính lắp ghép của cấu trúc nhằm không gây ra sự xáo trộn thể tĩnh học công trình. Không cản trở các thế hệ sau trong việc nghiên cứu cũng như duy tu, bảo dưỡng di tích. Nguyên tắc này được cụ thể hóa thành các giải pháp kỹ thuật cơ bản sau đây:
+Giữ lại tối đa các thành phần, cấu kiện cổ và cũ, không loại bỏ nếu vẫn còn khả năng cứu vãn bằng các kỹ thuật nối, vá, chắp, gắn kết hoặc gia cường bằng phương pháp khoa học kỹ thuật hiện đại
+Trong điều kiện bắt buộc phải thay thế thì phải sử dụng những chủng loại vật liệu tương tự vật liệu gốc, không sử dụng vật liệu làm giả. Việc gia công và lắp ghép các cấu kiện mới này vào cấu trúc cũ cần sử dụng những phương thức truyền thống.
+Duy trì ở mức cao nhất các thành phần, cấu kiện cổ và cũ sau tu bổ, sau khi đã được xử lý bảo quản, gia cường để đảm bảo tính bền vững, ổn định. Các mảng sơn thếp còn sót lại, nếu ở tình trạng khả dĩ, dù không toàn vẹn, cũng không cạo xóa đi mà phải giữ lại, bên cạnh những mảng mới sơn phủ. Sự lạm dụng các chất liệu tạo màu hoặc chất liệu sơn thếp sẽ làm mất các thông tin, dữ liệu xác thực về lịch sử, độ tuổi của di tích.
+Các thành phần thay thế, bổ sung phải được phân biệt với các thành phần gốc để tránh sự nhầm lẫn, đặc biệt là các cấu kiện gỗ. Không sử dụng những kỹ thuật, thủ pháp dễ tạo ra sự nhầm lẫn giữa cái cũ và cái mới (chẳng hạn đẽo gọt cấu kiện cũ cho khít với phần ghép nối sau đó nhuộm màu phần cũ cho giống màu phần mới...); “công khai hóa” phần mới thay vào, bộc lộ rõ quan điểm và kỹ thuật trùng tu, để chúng tự nhuốm màu thời gian một cách tự nhiên, không gượng ép.
+ Ngói lợp và trang trí nề ngõa trên mái tuy là vật liệu làm bằng đất nung, vôi vữa và dễ phục chế, song chúng cũng là nhân chứng của thời gian, của các đợt duy tu, cho nên đã được tái sử dụng tối đa.
- Các giải pháp đề xuất đều phải dựa trên căn cứ xác thực, không xuất phát từ các giả thuyết; không đặt mục tiêu phục hồi di tích về một thời điểm nào đó trong lịch sử, không đặt vấn đề tái tạo hình ảnh di tích trên cơ sở giả định sự thống nhất trong phong cách kiến trúc - nghệ thuật.
- Áp dụng phương pháp tu bổ khoa học dựa trên cơ sở các nghiên cứu toàn diện, các số liệu khảo sát và kết quả đánh giá tình trạng bảo tồn từng thành phần của di tích. Toàn bộ quá trình từ khảo sát, nghiên cứu đến tu bổ, bảo quản đều phải lập thành hồ sơ, tư liệu hóa.
- Ưu tiên sử dụng vật liệu, kỹ thuật truyền thống, địa phương và giải pháp đã được chứng minh hiệu quả. Áp dụng có chừng mực khoa học công nghệ mới để bổ sung, hỗ trợ nhưng hạn chế công khai hoặc không bộc lộ.
- Giải pháp tổ chức thi công tu bổ di tích Chùa Cầu phải được thực hiện với cách thức mẫu mực, áp dụng đầy đủ các quy trình, giải pháp thi công bài bản, khoa học.
Các giải pháp thi công được cân nhắc áp dụng phù hợp các quy trình tu bổ, bảo quản các di tích gỗ đã được đánh giá, chắt lọc, đúc kết từ thực tiễn; đáp ứng các yêu cầu về quản lý,
giám sát chất lượng; tuân thủ quy trình thủ tục theo quy định; phù hợp các tiêu chuẩn chuyên ngành, các tiêu chuẩn xây dựng và các tiêu chuẩn liên quan khác.
- Giải pháp tổ chức công trường phải được tính toán nhằm đáp ứng các yêu cầu sau:
+Đảm bảo tuyệt đối an toàn cho di tích, an ninh và bảo hộ an toàn lao động; giảm thiểu ảnh hưởng của điều kiện thời tiết, khí hậu giúp quá trình thi công được diễn ra thông suốt.
+Tổ chức công trường bài bản, khoa học, mỹ quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho công tác triển khai thi công. Đặc biệt chú ý đảm bảo công tác tập kết, bảo quản hiện vật, cấu kiện gốc; không gian thao tác kỹ thuật nhằm tăng cường chất lượng hoạt động xử lý, can thiệp tu bổ, phục hồi.
+Đảm bảo giữ gìn vệ sinh môi trường, cảnh quan trong suốt thời gian triển khai thi công. Hạn chế, giảm thiểu tác động ảnh hưởng tới cuộc sống, sinh hoạt của cư dân khu vực cũng như hoạt động của du khách tham quan Khu phố cổ.
+Tạo mọi điều kiện tổ chức các hoạt động thu hút, hấp dẫn khách du lịch ngay trong quá trình tu bổ; tận dụng cơ hội quảng bá, lan tỏa ý nghĩa, kiến thức của công tác tu bổ, bảo tồn di tích, tạo hiệu ứng thúc đẩy, gia tăng hiệu quả phát huy giá trị của di tích. Bố trí các tiện ích nhằm mở rộng khả năng đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách như quay phim, chụp ảnh check-in…
Tất cả những nội dung trên đã được áp dụng triệt để trong quá trình tu bổ di tích Chùa Cầu và các bạn yêu Hội An, nhà nghiên cứu, các chuyên gia, cộng đồng cư dân Hội An sẽ được tìm hiểu thấu đáo, cặn kẽ qua cuốn sách Tu bổ di tích Chùa Cầu phát hành trong ngày 3/8 tới đây.
