Nguyên nhân âm thầm khiến nhiều người trẻ đột quỵ

Cao huyết áp có thể gây đột quỵ do xuất huyết não nhưng nhiều người trẻ không để ý căn bệnh này. Ảnh minh họa: Unsplash.

Một phụ nữ 35 tuổi được chuyển từ Cần Thơ đến TP.HCM vì xuất huyết não, huyết áp 240 mmHg - chỉ số cao không tưởng. Trên phim CT hiển thị vùng xuất huyết với thể tích máu lớn.

Khi được chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115, cô đã rơi vào hôn mê sâu, đồng tử giãn 2 bên. Đến chiều cùng ngày, gia đình được đưa về nhà vì đã hết hy vọng.

Cách đây không lâu, một cô gái 23 tuổi được chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115 trong tình trạng tương tự.

"Khó. May mắn giữ được mạng sống thì cũng sống với di chứng tàn phế", PGS.TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM), đồng thời là Phó chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, tiếc nuối.

Khác với nhồi máu não, cho đến nay, y học hiện đại vẫn rất khó khăn với xuất huyết não. Tuy nhiên, điều đáng buồn là hầu hết người trẻ không phát hiện sớm và không biết bản thân mắc bệnh lý huyết áp.

Đột quỵ ở tuổi đôi mươi

Cô gái 23 tuổi nói trên nhập viện hồi cuối tháng 1. Thời điểm được chuyển viện lên TP.HCM, nữ bệnh nhân đã rơi vào hôn mê sâu, thở máy qua nội khí quản với chẩn đoán hôn mê xuất huyết não.

"Điều đáng buồn hơn gia đình các bệnh nhân hoàn toàn không biết khả năng cô đã bị cao huyết áp trước đó", ông nói.

Chia sẻ với Tri thức - Znews, PGS Nguyễn Huy Thắng cho hay dịp Tết Nguyên đán vừa qua, Bệnh viện Nhân dân 115 cũng tiếp nhận điều trị cho một nam thanh niên mới 21 tuổi. Bệnh nhân có thể trạng thừa cân, nhập viện trong tình trạng liệt nửa người.

Chuyên gia nhận định bệnh nhân xuất huyết não dưới 30 tuổi có nguyên nhân là cao huyết áp không nhiều. Thay vào đó, lý do chủ yếu là dị dạng mạch máu.

"Tuy nhiên, sau khi chụp CT, kết quả cho thấy mạch máu não của nam thanh niên này hoàn toàn bình thường. Lúc này, chúng tôi mới kết luận chàng trai này bị xuất huyết não do cao huyết áp", PGS Thắng chia sẻ.

Hiện tại, nam bệnh nhân tỉnh táo, dự đoán có thể hồi phục. Tuy nhiên, cũng như nhiều người bệnh đột quỵ khác, chàng trai có thể sẽ phải chịu một số di chứng đến suốt đời.

Bệnh nhân đột quỵ được điều trị tại Bệnh viện Nhân dân 115. Ảnh: BSCC.

Theo PGS Thắng, bệnh cao huyết áp hầu hết không có triệu chứng trước khi gây ra hậu quả. Nhiều người trẻ cũng chủ quan, không hề quan tâm đến tiền sử bệnh lý, khi đi khám huyết áp lên tới 240 mmHg, được thông báo bị cao huyết áp vẫn quả quyết “em hoàn toàn bình thường”.

"Chính tâm lý chủ quan này khiến việc thuyết phục bệnh nhân đi khám đúng định kỳ là rất khó khăn", PGS Thắng cho biết.

Lối sống vẫn là nguyên nhân chính

Theo Hiệp hội Tăng huyết áp Quốc tế, cao huyết áp là tình trạng áp lực dòng chảy của máu lên thành động mạch tăng cao. Đây được xem là "sát thủ thầm lặng" vì không có triệu chứng nhưng gây tổn thương tim, mạch máu, não, mắt, thận và nhiều bệnh mạn tính khác.

Người bệnh được xác định cao huyết áp khi có huyết áp tâm thu lớn hơn 130 mmHg và huyết áp tâm trương lớn hơn 85 mmHg.

Theo PGS Thắng, trong một năm, Bệnh viện Nhân dân 115 này tiếp nhận khoảng 20.000 ca đột quỵ, khoảng 4.000 ca trong số đó là do xuất huyết não. Số bệnh nhân trẻ, dưới 45 tuổi chiếm khoảng 15-20%.

Trong đó, cao huyết áp là nguyên nhân đứng đầu gây xuất huyết não ở nhiều người bệnh trên 30 tuổi. Tỷ lệ này có thể lên đến 90% đối với các bệnh nhân trên 45 tuổi. Tuy nhiên, PGS Thắng cũng tiếp nhận không ít ca bệnh xuất huyết não vì cao huyết áp mà người bệnh chỉ mới ngoài 20 tuổi.

Theo Phó chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, thông thường, cao huyết áp thường xuất hiện ở các bệnh nhân trên 45 tuổi. Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều bệnh nhân mới 30 tuổi đã mắc bệnh này.

Bên cạnh các nguyên nhân vô căn hay các yếu tố gia đình, lý do chủ yếu khiến căn bệnh này trẻ hóa là lối sống hiện đại.

"Mọi người ăn quá nhiều carbohydrates, thực phẩm dầu mỡ, nhiều muối, lười vận động dẫn đến cơ thể thừa cân, béo phì, kéo theo hàng loạt bệnh khác như cao huyết áp, tiểu đường... Ngoài ra, lối sống hiện đại khiến con người tiếp xúc nhiều hơn với các chất gây nghiện (ma túy, bia rượu, thuốc lá...), tỷ lệ cao huyết áp vì thế cũng tăng cao hơn", PGS Thắng phân tích.

Theo chuyên gia, việc kiểm soát chặt huyết áp chính là chiếc chìa khóa vàng trong điều trị phòng ngừa xuất huyết não. Theo y văn, 70% trường hợp đột quỵ đã có thể tránh được nếu được dự phòng sớm. Lợi ích này có thể còn lớn hơn với dự phòng xuất huyết não.

Chuyên gia khuyên mọi người nên thiết lập cho mình lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học, tăng cường thể dục thể thao, không chất kích thích, hạn chế bia rượu.

Điều quan trọng hơn là nhận thức được tầm quan trọng của việc kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bệnh cao huyết áp.

"Những người có thể trạng thừa cân hoặc tiền sử gia đình có người bị cao huyết áp cần kiểm tra huyết áp thường xuyên để phát hiện sớm các bất thường. Nếu huyết áp liên tục cao hơn 130, người bệnh nên đến các cơ sở y tế kiểm tra để được chẩn đoán và uống thuốc kiểm soát huyết áp", PGS Thắng khuyến cáo.

Chuyên gia cũng nhấn mạnh uống thuốc đều đặn có thể giúp kiểm soát huyết áp nhưng không thể làm biến mất bệnh cao huyết áp. Song song với việc uống thuốc, bệnh nhân cũng cần theo dõi huyết áp thường xuyên.