"Không dối trá sao mà tồn tại hả thầy!"

Tôi đang đọc thì một nam sinh từ cuối lớp lớn tiếng: “Rảnh quá thầy ơi! Trên đời này làm gì có ai không quý đồng tiền. Thử quẳng “hắn” (em học sinh viết bài - NV) ra đường vài ngày không có tiền sẽ sống ra sao. Còn nữa, thầy mà còn tin là “hắn” thức cả đêm để viết nên bài văn dài hàng ngàn chữ này ư? Toàn là nói láo, nói xạo!”. Rồi một em học sinh bên cạnh thì thầm với bạn: “Có khi mấy ông nhà báo phóng đại hay thêm mắm thêm muối vào cũng nên. Trên đời làm gì có ai không biết quý đồng tiền cơ chứ”.

Khi ấy tôi hết sức bực bội vì thái độ cũng như phát ngôn của em học sinh này, định quẹt ngay vào sổ đầu bài và cho điểm 0 môn công dân. Nhưng tôi không thể! “Là một giáo viên đứng trên bục giảng, nhưng tôi không được phán xuống buộc các em phải nghe, phải tuân lệnh” - tôi tự nhủ với chính mình và nén lòng.

Không quát tháo hay giận dữ, tôi điềm tĩnh nhìn thẳng xuống lớp và nhỏ nhẹ nói: “Em nghĩ sao mà lại nói như vậy?”. 27 đôi mắt còn lại của lớp hướng về em học sinh này. Em đứng dậy ấp úng: “Dạ xin lỗi thầy! Em không cố ý đâu ạ!”. Các bạn xung quanh quay sang dọa: “Đợt này chết mi nhé! Thầy không bỏ qua cho mi đâu! Cái tội lẻo mép”. Khuôn mặt em cắt không còn giọt máu. Tôi lại hỏi tiếp: “Em cứ nói đi đừng sợ!”. Em vẫn không dám hé môi mà chỉ biết cúi đầu.

Tôi lặng lẽ rời bàn giáo viên xuống gần em và an ủi: “Không sao đâu em. Em cứ nói thẳng ra đi. Thầy không trách em đâu”. Như được truyền cho động lực, em học sinh này bắt đầu thưa: “Thưa thầy! Không dối trá sao mà tồn tại hả thầy!”. Tôi lại gạ hỏi tiếp: “Sao em lại nói vậy?”. Em học sinh này kể mẹ em đã mất việc vì không biết nói dối. Nói xong, em òa khóc nức nở... Trước khi rời lớp học, em chạy ra cửa và phân trần thêm với tôi: “Thầy à! Khi lên phố huyện học, ba mẹ luôn dặn em là sống giữa thời buổi này nếu như quá thật thà khó mà tồn tại được”.

Sau buổi học hôm ấy, tôi tìm đến nhà em. Tôi đến đúng lúc mẹ em vừa mới đi làm đồng về, tay chân lấm lem bùn đất... Tôi hỏi thăm, được chị kể lại câu chuyện trong dòng nước mắt nghẹn ngào. Cách đây 20 năm, chị tốt nghiệp khoa văn đại học sư phạm, bước vào nghề dạy học với bao niềm tin. Ngày ấy, đồng lương khá khiêm tốn, nhiều giáo viên bỏ nghề nhưng niềm đam mê đã tiếp động lực cho cô giáo trẻ đến lớp mỗi ngày...

Năm ấy, trường đăng ký với cấp trên là trong năm học sẽ đạt 100% học sinh có học lực trung bình trở lên để sang năm sau đăng ký với bộ xin công nhận là trường THPT chuẩn quốc gia đầu tiên của tỉnh. Để đạt được chỉ tiêu này, lãnh đạo trường đã chỉ thị cho hội đồng sư phạm nhà trường tìm mọi cách đạt bằng được chỉ tiêu này, kể cả việc châm chước điểm hay nâng điểm cho học sinh.

Tổng kết cuối năm học, trong khi nhiều giáo viên khác đặt bút nâng điểm tất cả học sinh để các em được lên lớp, không thi lại thì chị lại “cứng nhắc” lấy kết quả học thật, thi thật để đánh giá ghi vào học bạ, bất chấp dặn dò của hiệu trưởng. Cũng năm ấy, nhà trường không đạt chỉ tiêu đề ra, bị cấp trên khiển trách nặng nề. Còn chị thì đột ngột bị cắt hợp đồng dạy học mà không hề được giải thích nguyên do.

Kể lại câu chuyện, chị trăn trở: “Thầy à! Nhiều năm qua rồi mà bệnh thành tích, căn bệnh dối trá trong giáo dục vẫn còn đó... Tôi biết làm sao ngoài việc dặn con phải “khôn ngoan” hơn trong đời?”...

Thật mỉa mai, ngẫm lại mình tôi thấy cũng vậy thôi. Đã biết bao lần tự nhủ với lòng mình phải “chiến đấu”, nhưng vẫn không đủ can đảm đương đầu trước những sự thật trêu ngươi...