“Nếu ngày mai em không làm thơ nữa”

Cuộc đời truân chuyên

Có lẽ Xuân Quỳnh là thi sĩ đầu tiên, nói lên được tiếng lòng từ trong những suy nghĩ thổn thức yêu thương từ chính mình. Nhưng có lẽ ngoài những câu từ ấy, bà là một người phụ không có hạnh phúc trọn vẹn, khi phải trải qua tận đến hai đời chồng trong thời kỳ son sắc. Nếu như sống trong thời kỳ hiện đại, thì câu chuyện của bà chẳng có gì đáng nói, nhưng tiếc thay Xuân Quỳnh lại sống trong những truyền thống gia đình của đòn roi và lễ giáo. Nên việc rời bỏ đi cuộc sống không hạnh phúc trọn vẹn và đến với nhà thơ Lưu Quang Vũ là một điều hết sức khó khăn. Những trăn trở ấy không phải ai cũng có thể thấu hiểu được, nên bà đành gói trọn hết những tâm tư tình cảm của mình vào trong vần thơ, câu chữ:

“Sông không hiểu nói mình

Sóng tìm ra tận biển”

Xuân Quỳnh đã dùng ngọn sóng ngoài biển khơi để nói lên hết được những suy nghĩ trong tâm hồn người phụ nữ đang sống trong một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Bà miêu tả những ngọn sóng bạc đầu trắng xóa muốn rời bỏ đi những ao tù chập hẹp, sẵn sàng đến với biển rộng bao la. Nơi mà những con sống nhấp nhô trùng điệp được tự do và được là chính nó. Xuân Quỳnh như tự soi mình vào sóng và tách mình ra khỏi sóng, để nói lên hết những khát vọng từ sâu trong đáy lòng. Thi sĩ muốn rời bỏ đi cái hạnh phúc từ lâu đã không còn trọn vẹn, đến với một tình yêu đích thực. Đến với biển rộng bao la rộng lớn, để bà thực sự là mình và sống trong một tình yêu trọn vẹn. Từ đó ta thấy được những suy nghĩ “hiện đại” của bà trong thời kì ấy, đã đẩy lùi đi những suy nghĩ phong kiến đương thời. Đàn ông thì có thể “năm thê bảy thiếp”, còn người đàn bà chỉ có thể “chính chuyên một chồng”.

Bình yên và hạnh phúc

Nếu như ai trong chúng ta đã có dịp đọc qua những bức thư của nhà văn Lưu Quang Vũ gửi cho người vợ của mình, là thi sĩ Xuân Quỳn. Ta mới thấy bà đang ở trong cái hạnh phúc trọn vẹn, đúng như những thổn thức mà bà ao ước.

Có lẽ những ao ước về một tình yêu hạnh phúc của nhà thơ Xuân Quỳnh đã được đáp lại bằng tình cảm của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ.

“Trái tim nhỏ nằm trong lòng ngực

Giây phút nào tim chẳng đạp vì anh”

Từ đó, có thể thấy được sự lựa chọn rời bỏ đi cái ao tù chập hẹp của thi sĩ Xuân Quỳnh là đúng đắn. Bà dám sống thật với lòng mình, sống thật với những tình cảm mà mình hằng mong muốn. Và quan trọng nhất Xuân Quỳnh dám là chính mình, chứ không là một ai khác

“Em trở về đúng nghĩa trái tim em

Là máu thịt đời thường ai chẳng có

Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa

Nhưng biết anh cả khi chết đi rồi”

Được sống với người mình yêu và được sống trong những tình cảm yêu thương của gia đình là điều mà ai cũng mong muốn. Và Xuân Quỳnh cũng không ngoại lệ, bà yêu thương gia đình của mình bằng cả một trái tim nóng bỏng.

“…Hát tình yêu của chúng mình

Nhỏ nhoi giữa một trời xanh khôn cùng

Giữa ngàn hoa cỏ núi sông

Giữa lòng thương mẹ mênh mông không bờ

Chắt chiu tự những ngày xưa

Mẹ sinh anh để bây giờ cho em”

Nếu ngày mai em không làm thơ nữa

Có thể nói cuộc đời của thi sĩ Xuân Quỳnh gắn liền với những vần thơ, câu chữ. Những tác phẩm mà nữ thi sĩ tạo ra như nói lên tiếng nói lòng của bản thân mình nói riêng và của những con người đang có trái tim khao khát yêu đương nói chung. Xuân Quỳnh cũng từng đặt ra một tình huống cho đời mình là “Nếu ngày mai em không làm thơ nữa”. Đối với những nhà thơ khác hay đơn giản là đối với chúng ta, việc có làm thơ có hay không thì trái đất vẫn xoay vòng và cuộc đời vẫn diễn ra. Nhưng đối với nhà thơ Xuân Quỳnh nếu như ngày mai không được cầm lên ngòi bút, viết lên những vần thơ thể hiện cho khát vọng cho cuộc đời mình. Đó cũng chính là lúc cuộc sống không còn là nghĩa lý gì nữa.

“Nếu ngày mai em không làm thơ nữa

Cuộc sống trở về bình yên

Ngày nối nhau trên đường phố êm đềm

Không nỗi khổ không niềm vui kinh ngạc

Trận mưa xuân dẫu làm áo ướt

Nhưng lòng em còn cảm xúc chi đâu

Mùa đông về quên nỗi nhớ nhau

Không xôn xao khi nắng hè đến sớm

Chuyện hôm nay sẽ trở thành kỷ niệm

Màu phượng chẳng nồng nàn trên lối ta đi

Gió thổi nơi này không lạnh tới nơi kia

Lời nói tâm tình trở nên nhạt nhẽo

Nghe tiếng con tàu em không thể hiểu

Tấm lòng anh trong mỗi chuyến đi xa

Em không còn thấy nhớ những sân ga

Những nơi đã đi, những nơi chưa hề đến

Khát vọng anh dẫu hoà trong sóng biển

Sóng xô bờ chẳng rộn đến tâm tư”