Chế độ dinh dưỡng lành mạnh - “khắc tinh” của các bệnh không lây nhiễm

Đây là kết quả của cuộc khảo sát “Những nhầm tưởng về dinh dưỡng” do Herbalife Nutrition thực hiện trong năm 2020 được đưa ra trong hội thảo trực tuyến Hành trình sức khỏe tại Việt Nam mới đây. Chương trình trong khuôn khổ của chiến dịch “Dinh dưỡng lành mạnh, Sẵn sàng tiến bước” do Báo Sức khỏe và Đời sống phối hợp cùng Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam và Công ty dinh dưỡng toàn cầu - Herbalife Nutrition tổ chức.

Hội thảo trực tuyến lần này tập trung vào chủ đề “Dinh dưỡng và các bệnh không lây nhiễm” với sự tham gia của các diễn giả như Tiến sĩ David Heber, Chủ tịch Viện Nghiên Cứu Herbalife Nutrition, Tiến sĩ Louis Ignarro, Người đoạt giải Nobel Y học, Thành viên Ban Cố vấn Herbalife Nutrition và Viện Nghiên Cứu Herbalife Nutrition, GS.TS. Lê Thị Hương - Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng; Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng An toàn thực phẩm, Trường ĐH Y Hà Nội; và PGS.TS. Trần Thanh Hương - Phó Viện trưởng Viện Ung thư Quốc gia, Ủy viên BCH Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam.

Gánh nặng bệnh tật từ thừa cân, béo phì

Bệnh không lây nhiễm (BKLN), còn gọi là bệnh mạn tính không lây là các bệnh khởi đầu từ thời kỳ trẻ tuổi, tích lũy, tiến triển kéo dài, đòi hỏi việc điều trị có hệ thống và lâu dài, thậm chí cả cuộc đời. Các bệnh này không phải do nguyên nhân nhiễm khuẩn và không lây truyền giữa người với người mà do các hành vi thói quen.

PGS.TS. Trần Thanh Hương - Phó Viện trưởng Viện Ung thư Quốc gia, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam cho biết, theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2016, BKLN chiếm đến 77% nguyên nhân gây tử vong, tức khoảng 430.000 trường hợp tử vong do bệnh không lây nhiễm. Các yếu tố nguy cơ liên quan đến BKLN được chia làm 2 nhóm: quá trình đô thị hóa, già hóa dân số - đây là nhóm yếu tố không thể thay đổi được. Nhóm thứ 2 là lối sống, chế độ dinh dưỡng (nhóm có thể thay đổi được) tác động lớn đến các bệnh này.

Theo GS.TS. Lê Thị Hương, Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng An toàn thực phẩm, Đại học Y Hà Nội, thừa cân béo phì trên Thế giới và cả Việt Nam đang tăng nhanh. Các nghiên cứu gần đây của Viện cho thấy thừa cân béo phì ở tuổi trung niên ở Việt Nam khoảng 45%, thậm chí có những quận ở Hà Nội và TPHCM, tỷ lệ này lên đến 50%. Không chỉ trung niên, cả lứa tuổi tiểu học, trung học, mức độ béo phì thừa cân ngày càng nghiêm trọng. “Nếu không kiểm soát thì sẽ phải đối mặt với gánh nặng bệnh tật không lây nhiễm rất lớn. Đây cũng là một trong những nguy cơ của bệnh tim mạch, đái tháo đường, người thừa cân béo phì mắc cao hơn” – GS.TS Lê Thị Hương nhấn mạnh.

Tiến sĩ David Heber, Chủ tịch Ủy ban Tư vấn Dinh dưỡng Herbalife nhận định, một hiện tượng phổ biến tại Châu Á, Việt Nam và cả các quốc gia khác là kích thước vòng bụng có thể tăng mặc dù trọng lượng toàn cơ thể không tăng. Rất nhiều người bị mỡ bụng bao quanh ruột và các cơ quan nội tạng khác như gan và thận. Điều này dẫn đến việc người dân mắc phải một nhóm bệnh gọi là hội chứng chuyển hóa. “Hiện tại, Việt Nam có tỷ lệ người quá cân và béo phì thấp nhất trong các quốc gia Đông Nam Á, tuy nhiên, trọng lượng cả cơ thể có thể không phải là điều quan trọng nhất. Việc cần đáng lưu tâm là bạn có mỡ bên trong bụng mình hay không. Và Việt Nam hiện đang có tỷ lệ gia tăng bệnh béo phì nhanh nhất, gấp đôi so với những quốc gia khác trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2015. Cụ thể, tỷ lệ béo phì của Việt Nam đã tăng hơn gấp đôi từ 9.2% lên đến 21.5% và phần lớn trong số này là tình trạng béo bụng”, Tiến sĩ David Heber cho biết.

Bài toán dinh dưỡng ngăn ngừa bệnh không lây nhiễm

BKLN là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, là một trong những thách thức về sức khỏe chủ yếu trong thế kỷ 21. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trong năm 2016, BKLN gây ra 71% (41 triệu người) trong tổng số 57 triệu ca tử vong trên toàn cầu. Tại Việt Nam, BKLN cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong: cứ 10 người chết̀ thì có gần 8 người chết do bệnh KLN và chủ yếu do các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Tiến sĩ Louis Ignarro, thành viên Ban Cố Vấn dinh dưỡng của Herbalife Nutrition cho biết, có ba yếu tố chính liên quan đến lối sống lành mạnh. Đầu tiên đó chính là chế độ dinh dưỡng lành mạnh và cân bằng, thứ hai là hạn chế tiêu thụ Calo và ăn ít hơn mỗi ngày. Và yếu tố quan trọng thứ ba chính là tích cực hoạt động thể chất. “Một chế độ dinh dưỡng không lành mạnh bao gồm việc tiêu thụ quá mức thịt đỏ, đặc biệt là kèm theo chất béo và bạn không nên ăn bất cứ loại thịt đỏ nào có chứa chất béo. Bất kỳ loại thực phẩm nào có chất béo bão hòa đều không tốt để ăn, bạn chỉ nên ăn một lần trong thời gian dài và dĩ nhiên là không ăn chúng mỗi ngày” - Tiến sĩ Lu Ignarro chia sẻ.

Theo GS.TS. Lê Thị Hương, Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng An toàn thực phẩm, Đại học Y Hà Nội, chế độ ăn đóng một vai trò hết sức quan trọng trong kiểm soát thừa cân béo phì. Nếu ăn thừa quá calo thì việc tích lũy calo dưới dạng mỡ gây nên tình trạng mỡ trong cơ thể gây ra các rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng tim mạch gây đái tháo đường. “Ngày xưa tỷ lệ béo phì thấp vì ăn thiếu và lao động chân tay nhiều, còn bây giờ ăn nhiều mà ít vận động. Đối với người mắc BKLN thì chế độ dinh dưỡng lại càng quan trọng hơn, bởi nếu không chú tâm đến vấn đề này sẽ khiến cho tình trạng bệnh gia tăng theo hình xoắn, khó có thuốc nào có thể điều trị giảm” – TS Hương cho biết.

Hiện nay, ngành y tế Việt Nam nói riêng, thế giới nói chung có các hoạt động liên quan đến BKLN,không chỉ có tháng hành động phòng chống tăng cholesteron, mà còn các chiến dịch phòng chống thuốc lá, phòng chống đái thái đường, chiến dịch phòng chống ung thư…để nhắc nhở người dân có chế độ dinh dưỡng, lối sống lành mạnh nhằm giúp ngăn ngừa, giảm thiểu nguy cơ từ BKLN.

Theo Tiến sĩ David Heber, Chủ tịch Ủy ban Tư vấn Dinh dưỡng Herbalife, Herbalife phát triển Triết lý Dinh dưỡng toàn cầu, phần quan trọng nhất của triết lý này chính là 30% lượng protein đến từ các nguồn protein nạc và protein thực vật như đậu nành. Đồng thời chất béo lành mạnh chiếm 30% và carbohydrate lành mạnh.